Akademik Veri Yönetim Sistemi
Bal E., Aydın Y. E., Özfiliz Kılbaş P. (Yürütücü)
Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Araştırma Projesi, 2023 - 2025
Pankreas kanseri (PK) kötü prognozlardan birine sahip olan son derece agresif bir kanser türüdür. Bu durumun ana nedeni diğer kanser türlerine oranla çok daha yoğun bir stroma içeren tümör mikroçevresine (TMÇ) sahip olmasıdır. Yapılan çalışmalar, pankreas kanseri stromasının tümör büyümesi ile metastazı desteklediğini ve aynı zamanda kemoterapiye, radyoterapiye direnç geliştirdiğini ortaya koymaktadır. Pankreas organı yağ doku ile çevrili olduğundan, yağ dokusunu oluşturan adiposit hücreleri pankreas kanseri TMÇ’sinde tümör ilerlemesi için önemli bir stromal bileşen haline gelmektedir. Adipositler, hücresel iletişimde anahtar olan adipokinler veya adipositokinler olarak bilinen çok sayıda hormon ve sitokin salgılamaktadırlar. TMÇ’de kanser hücreleri ve adipositler arasındaki iletişim, kanser kaynaklı inflamatuar mediatörler tarafından başlatılmaktadır. Yapılan çalışmalarda kanser ile ilişkilendirilen olgun adipositlerin, TMÇ ile ilişkili fibroblastlara morfolojik olarak benzer hale gelerek lipit içeriklerimi kaybetmeye başladıkları ve farklılaşmaları sonucunda tümör büyümesi ve invazyonu tetikledikleri belirlenmiştir. Bu nedenle, adipositler pankreas tümörü karakterizasyonu sağlamak ve tümör mikroçevre odaklı bir tedavi için potansiyel bir hedef haline gelmektedir. Anti-obezite ilacı (Xenical™) olarak geliştirilen orlistat, pankreatik ve gastrik lipaz inhibitörü olmasının yanı sıra birçok kanser çeşidinde yağ asidi sentez enzimi FASN’ı inhibe etmektedir. Orlistat ile ilgili yapılmış olan kanser çalışmaları göz önüne alındığında lipit metabolizması aracılı olarak kanser hücrelerinde apoptozu indüklediği belirtilmiştir. Orlistatın çeşitli kanser türlerinde tümör büyümesini baskıladığına ilişkin birçok çalışma mevcuttur. Ancak pankreas kanseri TMÇ’sinde rolü olan adiposit hücreleri ve adiposit ilişkili pankreas kanseri hücreleri ile ilgili etkilerine dair bir çalışmalar yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle, orlistat TMÇ hedefli kanser tedavilerinde, adipositlerin TMÇ’de oluşturabileceği kanser gelişimini arttırıcı etkilerini inhibe etme potansiyelinden dolayı oldukça önemli bir stratejik ajan niteliği taşımaktadır. Bu çalışmada orlistatın olgun adiposit hücreleri aracılı-pankreas kanseri gelişimini hangi moleküler mekanizmalar ile azalttığı incelenerek, programlı hücre ölümü apoptozdaki rolü araştırılacaktır. Çalışmanın birinci aşamasında, olgun adipositlerin PK hücreleri ile olan etkileşimini moleküler olarak açıklamak ve tümör mikroçevre odaklı bir ortam oluşturmak için MIA PaCa-2 ve 3T3-L1 hücreleri ile ko-kültür ortamı oluşturulacak ve koşullu besiyeri (Conditioned Media, CM) oluşturma metodu ile çalışma desteklenecektir. Ko-kültür modeli, tek tabakalı kültürde büyütülen tek hücre tipi için geçerli olan tipik hücre kültüründen farklı olarak, iki veya daha fazla hücre grubunun birlikte kültürlendiği bir in vitro modeldir. Koşullu besiyeri oluşturma metodunda ise, 3T3-L1 hücrelerinin kültüre edildiği besiyeri toplanacak, filtre edilecek ve MIA PaCa-2 hücrelerinin besiyerine uygulanacaktır. Çalışmamızın ikinci aşamasında, MIA PaCa-2 ve olgun 3T3-L1 ko-kültür modelinde elde edilen hücre gruplarına geridönüşsüz (irreversible) bir şekilde FASN’ı inhibe ettiği bilinen orlistat uygulaması yapılarak, yağ asidi metabolizması aracılı olarak hem epitel-mezenkimal dönüşümde (EMT) hem de apoptoz mekanizmasındaki rolü araştırılacaktır. TMÇ elemanları olmadan yapılan moleküler çalışmalar, kanser hücrelerinin esas moleküler yapısını ve tedaviye cevaplarını açıklamada günümüz kaynaklarına ve bilgi birikimine göre eksik kalmaktadır. Çalışmamız, kanseri tedavisinde, pankreas kanseri TMÇ’sinde rolü olan adipositlerin etkisini de göz önünde bulundurmanın önemini açıklamak açısından özgün değere sahiptir. Çalışmadan elde edilecek sonuçlar literatüre yeni bulgular sağlayacak ve ileride yapılması planlanan in vitro ve in vivo pankreas kanseri tedavi çalışmalarında hedef olarak kullanılabilecektir.