Akademik Veri Yönetim Sistemi
TURKOLOGENTAG 2025, Mainz, Almanya, 10 Nisan 2025, (Tam Metin Bildiri)
Janus’un
Öteki Yüzü: Suat Derviş’in İstanbul’un Bir Gecesi’nde Kent
Bu sunum Suat Derviş’in 1939 yılında Haber
Gazetesi’nde tefrika edilen İstanbul’un Bir Gecesi adlı romanın İstanbul’un
temsili üzerinden modern girift kentin kodlarını ve kent-birey arasındaki
ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır.
Sunum romanda İstanbul temsillerinin yirminci yüzyılın ilk yarısında
geçiş döneminde Türkiye’de modernlik, kentleşme, bireysellik, toplumsallık,
yoksulluk, yabancılaşma, hafıza ve kimlik gibi meselelerin iç yüzünü anlamada
zengin ve çok katmanlı bir inceleme olarak kurgulandığını ileri sürecektir. Farklı sosyokültürel ve sosyoekonomik
gruplardan kentli bireylerin hikâyelerinin birbirine bağlanmasıyla oluşan bu
anlatının, sembolik düzlemde modern kent yaşamının karmaşık hikâyesini yazmaya
çalıştığı iddia edilecektir. Romanda sıklıkla altı çizilen kentin gündüzü ve
gecesi arasında yaşama ve manzaraya dair farklılıkların modernleşmenin
tabiatına içkin olan tezatlık ve parçalılık bağlamında incelenmesi de
amaçlanmaktadır. Kesişen hikâyeler üzerinden kurgulanan anlatıda mekânsal
yakınlığın bireylerin birbirlerine yönelik bir dikkat ve hassasiyete
dönüşmemesi kent yaşamının insan ilişkileri üzerinde yarattığı tahribatı ve
yabancılaşmanın kent ile ilişkisini açıklamak için incelenecektir. Romanın
belirgin temalarından sosyal adaletsizliğin de kent hayatının ve ekonomisinin
bir sonucu olduğu ve bütün trajedilerin asıl sorumlusu olarak kabul edilen
kentin meydana getirdiği yoksulluğun bu romanda nasıl temsil edildiği
araştırılacaktır. Tüm bunlar romanda İstanbul’un bir mekândan öteye geçerek başlı başına bir karaktere dönüştüğünü, aynı
anda bir karmaşık hafıza deposu, sınıf mücadelesinin, yalnızlığın, ulusal
kimliğin ve modern bireyin varoluşsal ikilemlerinin bir aynası haline geldiğini
gösterir. Roman şehrin girift kodlarını ve sakinleriyle olan ilişkisini
incelikli bir şekilde tasvir ederek mekân, kimlik ve modernlik arasındaki bağlantıların derinlemesine
incelenmesini sağlar. İstanbul'un
değişen manzarası, geçiş halindeki bir dünyanın güzelliğini ve kırılganlığını
yakalar ve genel insanlık durumu için
kompleks bir metafor işlevi görür. Çalışmada ötekinin mekânlarını araştırmak
için M. Foucault’un “Heteretopya” kuramından, kentin imkânlarını ve
[anti]demokratik yapısını eleştirel bir perspektiften ele almak için H.
Lefebvre’nin “Şehir Hakkı” çalışmasından ve üretim-tüketim pratikleri içinde
kent ve birey ilişkileri için David Harvey’in “Umut Mekânları” adlı
çalışmalarından yararlanılacaktır.
Anahtar
Kelimeler: Suat Derviş, İstanbul, Modernleşme, Birey, Yabancılaşma
The Other Face of Janus: The City in Suat Derviş’s A
Night in Istanbul
This presentation aims to analyze Suat Derviş’s novel A
Night in Istanbul, serialized in Haber newspaper in 1939, through its
representation of Istanbul, exploring the codes of the modern, intricate city
and the relationship between the individual and the urban space. The
presentation will argue that the depictions of Istanbul in the novel provide a
rich and multilayered examination of issues such as modernity, urbanization,
individuality, sociality, poverty, alienation, memory, and identity during the
transitional period of early 20th-century Turkey.
The narrative, which connects the stories of urban
individuals from diverse sociocultural and socioeconomic backgrounds,
symbolically attempts to write the complex story of modern urban life. The
contrasts and fragmentations inherent in modernization will also be examined by
exploring the differences in life and scenery between day and night in the
city, as frequently emphasized in the novel. In the narrative constructed through
intersecting stories, the failure of spatial proximity to transform into
attentiveness or sensitivity among individuals will be examined to explain the
damage urban life inflicts on human relationships and the connection between
alienation and the city.
The novel's prominent theme of social injustice will also be
studied, focusing on how poverty—depicted as a byproduct of urban life and
economy—is represented and portrayed as the root cause of all tragedies in the
narrative. This analysis underscores how Istanbul transcends its role as a
setting, emerging as a character in its own right: a repository of complex
memories, a mirror reflecting class struggles, loneliness, national identity,
and the existential dilemmas of the modern individual.
By intricately portraying the codes of the city and its
relationship with its inhabitants, the novel allows for an in-depth exploration
of the connections between space, identity, and modernity. The evolving
landscape of Istanbul captures the beauty and fragility of a world in
transition, serving as a complex metaphor for humanity's condition.
The study will utilize Michel Foucault’s theory of
“Heterotopia” to investigate the spaces of the Other, Henri Lefebvre’s “Right
to the City” to critique the possibilities and [anti]democratic structures of
the urban environment, and David Harvey’s Spaces of Hope to analyze the
interrelations between the city and the individual within the practices of
production and consumption.
Keywords: Suat Derviş, Istanbul, Modernity, Individual,
Alienation