Hilâl-i Ahmer’in Çiçek Açan Kadınları: II. Meşrutiyet Döneminde Kadın Yardımlaşmasının Bir Ürünü Olarak Çiçek Günü


Creative Commons License

Çilek C.

Türkiye’de Arşivciliğin Dünü ve Yarını- Kadınların Arşivlerdeki Yeri Sempozyumu (10-11 Nisan 2021), İstanbul, Turkey, 10 - 11 April 2021, vol.1, pp.842-863

  • Publication Type: Conference Paper / Full Text
  • Volume: 1
  • City: İstanbul
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.842-863
  • Istanbul Kültür University Affiliated: Yes

Abstract

 19. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin iç ve dış dinamiklerin de etkisiyle kesintisiz bir modernleşme sürecine girdiği bir dönemdir. Tüm toplumu etkile yen bu modernleşme süreci, gerek sosyal hayatta gerekse eğitim hayatın da kadınlara da önemli kazanımlar sağlamıştır. Üstelik Balkan Savaşları ile başlayan, Cihan Harbi’yle devam eden savaşlar silsilesinin yol açtığı ekonomik bozulma iş hayatında, savaşa giden erkeklerin yerini kadınların doldurmasına neden olmuştur. Böylelikle eğitimle aydınlanan kadınlar, meslek sahibi olmaya, iş hayatına katılmaya başlamış, dernekler ve cemiyetler kurarak seslerini her alanda duyurmuşlardır. Ateşli silahların ve modern teknolojinin kullanılmaya başlamasıyla birlikte savaşlar 19. yüzyıldan itibaren hem şiddetini hem de etki alanını artırmıştır. Savaşların insanlar üzerindeki yıkımını hafifletmek, dil, din, ırk farkı gözetmeksizin tüm insanlara yardım etmek düşüncesi ile ilk olarak Avrupa’da Salib-i Ahmer Cemiyeti oluşturulmuştur. Salib-i Ahmer Cemi yeti, Osmanlı Devleti topraklarında Hilâl-i Ahmer adıyla hayat bulmuş tur. 1877 senesinde kurulan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti, bir yardım kurumu olmanın yanı sıra toplumsal gelişmeyi de hedeflemiştir. Sosyal toplum içinde kadınların da erkeklerle birlikte yer almasını destekleyen Cemiyet, kendi içerisinde kadınlar kısmı oluşturmuştur. 1910 yılında ilk adımları atılan Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi, 20 Mart 1912 yılında tam anlamıyla teşkilatlanmıştır. Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi, Balkan, I. Dünya ve Kurtuluş Savaşları süresince Türk ordusuna cephe gerisinde önemli yardım faaliyetle rinde bulunmuştur. Merkez, Osmanlı topraklarına sığınan muhacirlere, şehit ailelerine, kimsesiz, kadın ve çocuklara da yardım elini uzatmıştır. Bu çalışma, Osmanlı’da modern devletin inşası sürecinde Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi’nin üstlendiği önemli faaliyetlerden biri olan Çiçek Günü ve bugüne dair fotoğraflar bağlamında, Türk kadınının değişim ve gelişim sürecini inceleyerek, kadınların Hanımlar Merkezi çatısı altında göster dikleri faaliyetlerle kamusal alanda görünürlük kazanmasını mercek altına alacaktır. Ayrıca gerek Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Yıllığı ve İcraat Raporları’nda gerekse Cemiyet’i konu edinen çalışmalarda Hanımlar Merkezi’nin faaliyetlerine fazla yer verilmemesinden oluşan kaynak yetersizliği veya kadınların faaliyetlerini görmezden gelmeyi seçen bakış açıları nedeniyle eksik kalan kadın tarihine ilişkin bilgi ve belgelerin çalışmayı aydınlatma daki önemine de dikkat çekilecektir.