Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DERYA BARLIK
Danışman: Mehmet Türkmen
Özet:
Kıyametin sözlük anlamı “dirilip mezarından kalkma, Allah’ın
huzurunda durma”dır. Dünyadaki varlıkların ölüp dirilmesi ve ahiret hayatının
başlama olayının manzum ve mensur olarak anlatıldığı edebî türlere Ahvâl-i
Kıyâmet, Kıyâmet-nâme, Ahvâl-i Mahşer, Dâstân-ı Mahşer, Mahşer-nâme gibi isimler verilmiştir. Kıyamet ve mahşer gününü anlatan bu eserlerin
Kura’an-ı Kerim ile ayet ve hadislere dayandırılması anlatılanların
inandırıcılık vasfını da arttırmıştır.
Oğuz yazı dilinin başlangıcı ile beraber ilk örneklerini gördüğümüz
mahşer-namelerin manzum ve mensur olarak yazılmış birçok nüshası bulunmaktadır.
Yapılan araştırmalarda Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait ilk mahşer-name Cem
Dilçin’nin makalesinde Şeyyad ʿÌsā adlı bir şaire ait olduğunu belirttiği 13.
yüzyılda yazılmış Aģvāl-i Kıyāmet adlı eserdir.
Çalışmamıza konu olan Mahşer-nâme, Bodleian
Kütüphanesi, 2130 numarada kayıtlı bir risaleler mecmuasının 92b-114b sayfaları
arasında yer almaktadır. Eser üzerine yapmış olduğumuz bu çalışma giriş,
inceleme, metin ve açıklamalı dizin bölümlerinden meydana gelmektedir.
Çalışmada, mahşer-nâme kültüründen ve Türk edebiyatındaki öneminden
bahsedilmiştir. Daha sonra transkripsiyon alfabesiyle aktarılan eserin Eski
Anadolu Türkçesi ses ve şekil özellikleri kapsamında dil incelemesi
yapılmıştır. Dizin bölümünde, nüshada yer alan bütün sözcüklerin anlamları
verilmiştir. Ayrıca çalışmanın sonuna eserin tıpkıbasımı okuyuculara sunulmak
üzere eklenmiştir.